Ewangelicy, którzy przybyli do Swarzędza, w czwartym dziesięcioleciu XVII w. i należeli do założycieli miasta, mieli przez blisko dwieście lat tylko tymczasową świątynię. Modlili się w wykupionych i przystosowanych do tego celu dwóch domach. Świątynia ta służyła przez te lata ewangelikom nie tylko ze Swarzędza, ale również z Poznania i innych okolicznych miast wielkopolskich ( Pobiedzisk, Murowanej Gośliny ). Dopiero pod koniec XVIII w. rozpoczęto budowę murowanego kościoła. Po wielu latach kłopotów finansowych, dzięki pomocy króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III oraz wielu właścicieli ziemskich m.in. Louisa von Treskow z Wierzonki, budowę zakończono w 1836 roku, trzydzieści lat później dobudowano wieżę, stanowiącą główny akcent bryły kościoła. Świątynia miał prawdopodobnie za patrona św. Jana Chrzciciela, utrzymana była w duchu neogotyckim i przez 100 lat stała na Kirchenplatz ( dzisiaj Plac Niezłomnych ), niestety została rozebrana w 1950 roku.

Źródło: WYDANIE SPECJALNE Z OKAZJI 370-LECIA LOKACJI SWARZĘDZA „SWARZĘDZ NA STARYCH POCZTÓWKACH” ze zbiorów i w opracowaniu Piotra Choryńskiego Swarzędz 2008

Jednym z efektów II wojny światowej było nieznane w czasach nowożytnych przemieszczenie ludności i granic. Musiało to mieć wpływ na skład narodowościowy i wyznaniowy mieszkańców Polski. Na terenie Wielkopolski po 1945 r. zdecydowanie zmniejszyła się liczba wiernych wyznania ewangelickiego. Pozostały natomiast liczne obiekty i nieruchomości należące do "wyludnionych" parafii ewangelickich. Nowe "ludowe" władze wielkopolskich miast i gmin w różny sposób starały się uporać z tym problemem.

Przykładem może być Swarzędz koło Poznania, gdzie dość wcześnie zlikwidowano materialne pozostałości po ewangelikach, współzałożycielach miasta. Opuszczonym przez wiernych kościołem zainteresowała się już w początkach 1946 r. parafia katolicka pw. św. Marcina, pragnąc przeznaczyć budynek "na cele kościelne i wychowania religijnego". Nic z tego nie wyszło. Próbował też odzyskać świątynię, jeszcze w 1948 r., senior diecezji wielkopolskiej Kościoła ewangelicko-Augsburskiego. W końcu obiekt stał się własnością komunalną. Władze Swarzędza miały różne plany dotyczące jego przeznaczenia. Początkowo myślano, aby utworzyć tam szkołę, później planowano przeznaczyć budynek świątyni na dom kultury. Jednak ostatecznie został on rozebrany w 1950 r. Natomiast cmentarz ewangelicki, zdewastowany, bez ekshumacji został przekształcony w park miejski, w którym do lat osiemdziesiątych odbywały się festyny.

Arkadiusz Małyszka

Źródło: www.oledry.nekla.pl

Do parafii ewangelickiej należała przeważnie ludność niemiecka ze Swarzędza oraz jego bliższych i dalszych okolic. Ewangelicy czynnie uczestniczyli w politycznym i gospodarczym życiu miasta. Mieli swoich przedstawicieli w cechach rzemieślniczych, w Radzie Miejskiej, prowadzili handel i usługi dla mieszkańców miasta. Parafią ewangelicką kierował pastor Adolf Aschultz i pastor Schultze.

Więcej na temat kościoła ewangelickiego w Zeszytach Swarzędzkich 2010