Przemiany społeczne, gospodarcze  i polityczne jakim podlegała Polska po wyzwoleniu, rzutowały na przemiany w sferze kultury, nauki i oświaty. W polityce kulturalnej odradzającego się państwa polskiego główną uwagę skierowano na:

1. Odbudowę bazy materialnej kultury, nauki i oświaty

1. Demokratyzację kultury, nauki i oświaty w celu uczynienia ich wartością dostępną dla szerokich rzesz społeczeństwa

1. Pozyskanie dla budownictwa socjalizmu szerokich rzesz inteligencji

Realizacja tych głównych kierunków polityki państwa w sferze kultury, nauki i oświaty znalazła również swoje odbicie w Swarzędzu. Okres okupacji faszystowskiej w Swarzędzu spowodował znaczną dewastację bazy materialnej okresu międzywojennego, zarówno w sferze kultury jak i nauki i oświaty. Dyskryminacyjna polityka okupanta wobec ludności polskiej w Swarzędzu spowodowała znaczne zaległości w sferze oświaty, które należało jak najszybciej nadrobić obejmując jak najszersze kręgi społeczeństwa. Były to najpilniejsze zadania, które stanęły przed władzami miasta. Sprzyjającym czynnikiem ich realizacji było położenie Swarzędza w bliskiej odległości od Poznania, stolicy Wielkopolski i prężnego ośrodka kulturotwórczego. Odrobienie zaległości w dziedzinie kultury duchowej i fizycznej społeczeństwa Swarzędza było decydującym czynnikiem wpływającym na zmianę jego świadomości i hierarchię wartości.

[…]Jednym z głównych problemów z zakresu bazy materialnej była sprawa budowy nowego Domu Kultury dla Swarzędza. W mieście nie było takiego obiektu, chociaż władze miasta doceniały potrzebę jego funkcjonowania. Społeczni działacze kultury wystąpili z inicjatywą już w 1946r. proponując jego lokalizację przy ul. Dworcowej na miejscu kościoła poewangelickiego. W tym celu powołano Społeczny Komitet Budowy Domu Kultury, jednak brak było środków na tego rodzaju inwestycję. Społeczne środki, którymi dysponowały władze miasta były zbyt szczupłe, a władze zwierzchnie również ze względu na pilniejsze potrzeby nie były w stanie udzielić skutecznego poparcia. Rozwój przemysłu meblowego w latach pięćdziesiątych przyspieszający wzrost demograficzny miasta coraz bardziej uwidaczniał potrzebę centralnej placówki kulturalnej dla jego mieszkańców. W warunkach jej braku funkcję zastępczą pełniła powołana przez Swarzędzkie Fabryki Mebli w 1957r. Świetlica Międzyzakładowa. Z inicjatywy Swarzędzkiej Fabryki Mebli, Swarzędzkiej Fabryki Krzeseł i Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej powołano pierwszy Zarząd Świetlicy Międzyzakładowej, którego przewodniczącym został Leon Konieczny z FSM. Jej tymczasowa rola, szczupłość powierzchni użytkowej, nie mogło zastąpić Domu Kultury. Taki stan nie sprzyjał wzbogacaniu bazy materialnej dla rozwoju kultury, aby zaspokoić aspiracje twórcze mieszkańców miasta. Pomimo tych niekorzystnych warunków w okresie powojennym rozpoczął swoją działalność ruch profesjonalny i amatorski.

Do najbardziej znanych twórców ruchu artystycznego tego okresu należał utalentowany rzeźbiarz i malarz Józef Trynarowski (1907-1965), tworzący portrety prostych ludzi podczas ich codziennych zajęć i przekazujący w sztuce obraz swojej epoki następnym pokoleniom. Znaczące miejsce zajął także Władysław Mysior (1895-1977), który pozostawił 27 płaskorzeźb i 6 obrazów olejnych.

[…] Swarzędz nie posiadając własnego centrum kulturalnego musiał rozwiązywać swoje potrzeby w oparciu o Świetlicę Międzyzakładową. Mieściła się ona w budynku o kubaturze 750m² i powierzchni 250m², z salą widowiskową na 120 miejsc. Prowadzono w niej różnego rodzaju zespoły zainteresowań, wokalne, muzyczne i recytatorskie. Działały kółka szachistów i bilardzistów. Z ośrodka tego korzystały różne organizacje społeczne, mieszkańców miasta i okolicznych gromad. Spełniał on także rolę koordynatora kultury masowej, świadczonej dla swych załóg przez przemysłowe zakłady pracy. Od 1969r. Świetlica Międzyzakładowa działała jako samodzielna jednostka budżetowa dofinansowywana przez zakłady produkcyjne miasta. Umożliwiło to powiększenie etatowego zespołu pracowników świetlicy do 9 osób i rozszerzenie działalności kulturalno-oświatowej. Rozpoczęto prowadzenie kursów języków obcych dla około 100 osób rocznie, organizowano wykłady lektorskie, spotkania z ciekawymi ludźmi, pogadanki, dyskusje, wystawy i wycieczki krajoznawcze. Około 6 tys. osób korzystało w ciągu roku z różnych form działalności świetlicowej. Utworzono zespoły instrumentalne, fotograficzne i kółka zainteresowań dla dzieci, w których brało udział ok. 170 osób. Zespoły te organizowały przeszło 20 występów w ciągu roku dla mieszkańców Swarzędza. Dużo inicjatywy i inwencji twórczej przejawiał kierownik świetlicy Jerzy Miecznikowski kierujący w niej działalnością kulturalną od 1970r. Utworzono wówczas kabaret „Swarożyc”, dla którego program opracowany został na podstawie tekstów autorów poznańskich.

Obok Świetlicy Międzyzakładowej funkcjonowały w Swarzędzu jeszcze dwie inne spełniające podobną rolę. Świetlica Cechu Stolarzy Swarzędzkich utworzona została w 1957r. i mieściła się w Pawilonie Meblowym. Zarząd Cechu powołał ją w celu prowadzenia działalności kulturalnej w środowisku rzemieślniczym i świadczenia usług na rzecz miasta. Była ona elementem struktury organizacyjnej placówek kulturalnych Samorządu, Rzemiosła i Związku Izb Rzemieślniczych w Warszawie. Od 1970r. przeszła pod patronat Zarządu Okręgu Związków Zawodowych Pracowników Gospodarki Komunalnej i Przemysłu Terenowego w Poznaniu. Jej bazą były dwa pomieszczenia w Pawilonie Meblowym, z których jedno miało charakter Sali widowiskowej o powierzchni ok. 100m², a drugie stanowiło małą salę dla zespołów pracy przyświetlicowej o powierzchni 30m².Świetlica finansowana była przez Cech Stolarzy Swarzędzkich. Na jej wyposażeniu znajdowało się w 1970r. 130 kompletów ubiorów sportowych, biblioteka metodyczna licząca 160 pozycji z zakresu stolarstwa, materiałów dla zespołów świetlicowych i literatury beletrystycznej oraz projektor filmowy, telewizor, pianino i inny sprzęt kulturalno-oświatowy. Zatrudnionych w niej było 4 pracowników na pół etatu, którzy zabezpieczali próby chóru oraz zespołów recytatorskich, akordeonistów, gitar elektrycznych, harmonijek klawiszowych i tańca towarzyskiego. W zespołach tych uczestniczyło 85 osób. W świetlicy funkcjonowały trzy sekcje: gier sportowych i lekkiej atletyki, tenisa stołowego i kulturystyki zrzeszające ponad 80 zawodników. Kierownikiem świetlicy był Adam Dydkiewicz i Florian Fiedler. Organizowano tam choinki noworoczne dla dzieci, wystawy prac terminatorów stolarskich, wieczory poezji i turnieje z różnych zakresów wiedzy, akademie i koncerty.

Trzecią świetlicę zorganizowała w 1968r. Ochotnicza Straż Pożarna w Swarzędzu. Powstał w niej zespół taneczny, artystyczny, kulturalno-oświatowy. Koło Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego oraz Klub Młodzieżowy zrzeszający 43 osoby. W 1969r. utworzony został zespół instrumentalno-wokalny pod nazwą„Gejzery”. Świetlica ta nie wywierała takiego wpływu na życie kulturalne Swarzędza jak pozostałe ze względu na trudności finansowe, które ograniczały zakres jej działania.

[…] W latach siedemdziesiątych działalność kulturalna środowiska swarzędzkiego znalazła nowego koordynatora. Po utworzeniu Urzędu Miasta i Gminy zaczął funkcjonować od 1 stycznia 1977r. Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury. Powstał on na bazie Świetlicy Międzyzakładowej jako jednostka koordynująca pracę świetlic zakładowych, Klubów Rolnika, Klubu Pasy i Książki „Ruch” na terenie miasta i gminy. Stał się placówką wychowania przedszkolnego, miejscem pracy zespołów hobbystycznych, artystycznych oraz organizacji i stowrzyszeń społeczno-kulturalnych.

[…] W Ośrodku zatrudnionych było na etacie 4 osoby pełniących funkcje instruktorów dla poszczególnych sekcji oraz świetlic i klubów. Kierownikiem Ośrodka został Jerzy Miecznikowski. Z jego inicjatywy reaktywowano działalnośc satyrycznego teatrzyku „Swarożyc”, który tworzyli członkowie ZSMP swarzędzkich zakładowych kół zainteresowań. W Ośrodku prowadzona była wielostronna działalność w sferze kultury. Funkcjonowało tam 17 sekcji i stowarzyszeń, które w nim miało swoją siedzibę, a m.in. Swarzędzkie Towarzystwo Kulturalne, Klub „Esperanto”, Zespół Twórców w Drewnie skupiający członków z województwa poznańskiego, studium muzyczne, kółko fotograficzne i filatelistyczne i inne.

[…] W okresie letnim Ośrodek był organizatorem na terenie miasta i gminy „Zielonych Świetlic” dla dzieci poozstających w miejscu zamieszkania. Wspierał również działalność Oniska Pracy Pozaszkolnej przy Zbiorczej Szkole Gminnej oraz świetlicę cechową i świetlicę przy Spółdzielni Mieszkaniowej. Wpółpracował na niwie kultury z organizacjami młodzieżowymi ZSMP i ZHP organizując turnieje wiedzy obywatelskiej, konkursy rozrywkowe, dyskoteki, spotkania z artystami, pisarzami i działaczami społecznymi. W ramach spotkań ze znanymi artystami mieszkańcy Swarzedza mieli możliwość bezpośredniego kontaktu z Hanką Bielicką, Aliną Janowską, Danutą Rinn, Krystyną Sienkiewicz, Sławą Przybylską, Jerzym Ofierskim, Kazimierzem Brusikiewiczem, Bogdanem Łazuką i wielu innymi.

Z inicjatywy Naczelnika Miasta i Gminy Czesława Piskorka i jego następcy Haliny Tempińskiej podjęto w 1978r. organizację regionalnego święta:”Swarzędz drewnem stoi”. Ośrodek zabezpieczał oprawę artystyczną dla tej imprezy, która weszła na stałe do kalendarza środowiskowego i wojewódzkiego. Przy Ośrodku działały koła środowiskowe kultury regionalnej ZSMP, Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej oraz Klub Seniora skupiający emerytów i rencistów. Podczas różnego rodzaju imprez propagowano dorobek gospodarczy i kulturalny miejscowego środowiska oraz upowszechniano postępowe i patriotyczne tradycje regionu, jako również obywatelskie postawy mieszkańców Swarzędza. W 1978r. Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury otrzymał dyplom uznania od ministra Kultury i Sztuki za osiągnięcia na odcinku upowszechniania kultury.

Źródło: „Swarzędz 1638-1988” Władysław Białek

Aktualnie w Swarzędzu działa Ośrodek Kultury. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej 

www.ok.swarzedz.pl