AUTOR: Ryszard Karolczak

Prof. dr hab. Ryszard Kostecki urodził się 5 sierpnia 1924 roku w Kowlu na Wołyniu. Związanie się profesora z ziemią swarzędzką nastąpiło dopiero w 1954 roku. Trzeba jednak zauważyć, że już lata dzieciństwa Ryszarda Kosteckiego dostarczały wielu rodzinnych doświadczeń związanych z hodowlą pszczół, pozyskiwaniem miodu i jego przerobem. Działo się to za przyczyną dziadka, prowadzącego dużą pasiekę w Lubomlu na Wołyniu. Być może, że te dziecięce, częste spotkania z tajemnicą pszczół zadecydowały, już w dojrzałym wieku, o wyborze kierunku studiów i specjalizacji zawodowej profesora Kosteckiego. Przedtem jednak były trudne lata związane z nauką i pracą w okresie II wojny światowej.

Już jako chłopak, w 1942 roku nasz bohater wstąpił do ruchu konspiracji prowadzonego przez Związek Walki Zbrojnej AK i harcerstwo. Po zaprzysiężeniu walczył w licznych oddziałach partyzanckich, broniących ludności polskiej, zarówno przed oddziałami ukraińskiej UPA, jak też oddziałami niemieckimi na Wołyniu oraz Polesiu. Po zakończeniu działań wojennych na froncie wschodnim osiadł w Chełmie Lubelskim, gdzie ukończył liceum ogólnokształcące i uzyskał świadectwo maturalne. Krótko potem wstąpił na Wydział Weterynaryjny Uniwersytetu Lubelskiego, który ukończył w 1953 roku dyplomem lekarza weterynarii.

Już w roku następnym rozpoczął pierwszą pracę zawodową, jako asystent w Zakładzie Chorób Pszczół w Swarzędzu, pod kierunkiem znakomitego profesora Stanisława Kirkora. Warto zaznaczyć, że początki pracy w Swarzędzu wiązały się nie tylko z pracą zawodową, gdyż w tamtych latach obiekty zakładu były w tragicznym stanie. Praca zawodowa wiązała się więc z potrzebą generalnego remontu wszystkich obiektów zakładu. Dodatkowym utrudnieniem było zasiedlenie pomieszczeń przez aż 12 rodzin, które należało w porozumieniu z władzami miasta przenieść do innych lokali w Swarzędzu. Praca w zakładzie i znacząca działalność remontowa przebiegały z równoczesnym podjęciem przez Ryszarda Kosteckiego dalszych studiów na Wydziale Biologii i Nauki o Ziemi na Uniwersytecie Poznańskim. W konsekwencji w 1959 roku uzyskał dyplom magistra biologii. Pracę naukową kontynuował jednak nadal, także już w 1963 roku uzyskał stopień doktora nauk weterynaryjnych.

W tym samym czasie doktor Ryszard Kostecki ujawnił swoją kolejną pasję, a mianowicie sprowadzał do Swarzędza, z terenów całej Polski, zabytkowe ule - z myślą o utworzeniu na terenie parku przy pałacu skansenu pszczelarskiego. Wiązało się to z równoległym porządkowaniem zaniedbanych terenów otaczających pałac. Udało się zgromadzić bogatą kolekcję zabytkowych uli, poczynając od drzewa bartnego, pięciuset letnich kłód, a kończąc na zbiorze uli figuralnych. Ogromną rolę w prowadzeniu tego dzieła odegrały Swarzędzkie Fabryki Mebli, z których dostarczano liczne materiały drzewne i pomocnicze, niezbędne do rekonstrukcji na ogół zniszczonych uli. W ten oto właśnie sposób powstał w Swarzędzu pierwszy Pszczelarski Park Etnograficzny.

W następstwie śmierci profesora Kirkora, doktor Ryszard Kostecki w 1963 roku objął stanowisko kierownika Zakładu Badania Chorób Owadów Użytkowych i Weterynarii w Swarzędzu. Wyjątkowa pasja zawodowa i naukowa pozwoliły doktorowi Ryszardowi Kosteckiemu w niedługim czasie obronić rozprawę habilitacyjną i uzyskać w 1969 roku tytuł doktora habilitowanego, a po upływie następnych dziesięciu lat tytuł profesora nadzwyczajnego. Bogate źródło danych empirycznych stanowiły materiały i zbiory, uzyskane w toku bardzo licznych zagranicznych staży naukowych w wielu państwach świata. Z danych statystycznych zakładu kierowanego przez prof. Ryszarda Kosteckiego wynika, że na przestrzeni około trzydziestu lat, tj. aż do 1980 roku, w kraju wykonano ok. 2,5 mln badań rozpoznawczych pszczół i czerwia, z których ogromna większość realizowana była dzięki bezpośredniej inspiracji profesora.

Olbrzymi dorobek naukowy prof. dr hab. Ryszarda Kosteckiego sprawił, że stał się promotorem i recenzentem wielu rozpraw doktorskich, habilitacyjnych oraz nominacji profesorskich. O wyjątkowym uznaniu dokonań profesora m.in. świadczy to, że przez szesnaście lat pełnił funkcję Prezesa Zarządu Głównego Polskiego Związku Pszczelarskiego, zrzeszającego w tamtym czasie ok. 200 tys. pszczelarzy posiadających ok. 2 mln rodzin pszczelich. Profesor przez okres 23 lat był członkiem Prezydium Międzynarodowej Organizacji Pszczelarskiej „APIMONDIA” a równocześnie pełnił obowiązki Przewodniczącego Grupy ds. Lecznictwa Pszczół i Prawodawstwa Sanitarno-Weterynaryjnego. Te zaszczytne funkcje spowodowały wybór Polski, w skali światowej, na miejsce obrad 31. Międzynarodowego Kongresu Pszczelarskiego „APIMONDIA 1987”. W trakcie dwóch przedmiotowych kongresów, których miejscem obrad było Grenoble i Warszawa, profesor Kostecki otrzymał złote medale za całokształt osiągnięć naukowych. W zakres stanowisk społecznych i zawodowych profesora należy wymienić też pełnienie funkcji Prezesa Polskiego Związku Pszczelarskiego - przez okres 15 lat, a także funkcji Przewodniczącego Rady Nadzorczej Okręgowej Spółdzielni Pszczelarskiej w Poznaniu.

Od 1957 roku prowadził wykłady dotyczące chorób pszczół, równolegle dla studentów wydziałów weterynaryjnych w Warszawie, Lublinie i Olsztynie. Opublikowany dorobek naukowy profesora obejmuje łącznie 175 pozycji w tym monografii, studiów i rozpraw - 52, artykułów i komunikatów naukowych - 65, podręczników i skryptów – 9, a także instrukcji i publikacji popularnych 49.

Spośród ogromu funkcji zawodowych i społecznych jedna z nich miała charakter najbardziej trwały w życiorysie profesora, dotyczyła bowiem stanowiska Kierownika Zakładu Badania Chorób Owadów Użytkowych w Swarzędzu. Funkcję tę profesor sprawował w okresie od 1963 do 1993 roku. Z tą datą profesor przeszedł na jakże zasłużony wypoczynek. W trakcie jednego ze swoich ostatnich wywiadów prasowych z żalem wspominał o jednym niewykonanym przedsięwzięciu, a mianowicie utworzeniu w Swarzędzu, równolegle ze skansenem, Muzeum Pszczelarstwa. Jednak i to marzenie profesora spełniło się też, aczkolwiek w okresie późniejszym tj. w 1999 roku. W ten sposób Skansen wraz z Muzeum stały się jednym z największych Parków Etnograficznych. Kompleks ten w dalszym ciągu pełni funkcję dydaktyczną, muzealnictwa dawnego pszczelarstwa i związanej z nim dawnej sztuki ludowej. Ten urokliwy zakątek, powołany przez profesora i działający bez przerwy do chwili obecnej, stanowi niezwykle atrakcyjna wizytówkę Swarzędza, nie tylko w skali krajowej, ale wręcz światowej.

Niestety los sprawił odejście profesora z tego świata w 2001 roku. Dzieło prof. dr hab. Ryszarda Kosteckiego zostało uwiecznione w postaci pamiątkowej tablicy umieszczonej na terenie skansenu i nadającej imię jego twórcy całemu kompleksowi. W trakcie uroczystości odsłonięcia tablicy Prezes Polskiego Związku Pszczelarzy wypowiedział znamienne słowa „Profesor był dla nas miodem. Takim właśnie zapamiętamy zmarłego profesora”.

Źródło: www.sm-swarzedz.pl